رێگرتن لە زمانی کوردی لە ئێراندا نیشانەی بەرجەستەی ژینۆسایدی فەرهەنگییە
16 ئایار, 2021زمانی کوردی وەک شوناسی بنچینەیی نەتەوەی کورد و هێما بۆ فەرهەنگی دەوڵەمەند و زەنگینی گەلەکەمان بەردەوام رووبەڕووی بێ‌بەزەیی‌ترین سیاسەتەکانی سەرچاوەگرتوو لە ژینۆسایدی سەپێنراو لە لایەن داگیرکەرانی کوردستان و فاشیستانەوە دەبێتەوە. ئەو هێمای ژیان و مانەوەیەی گەلەکەمان پێویستە بە شکۆدارترین شێواز بەرز راگیرێ.
سیاسەتی قڕکردنی فەرهەنگی دوژمنانی نەتەوەی کورد کە هێندێ جار ئاوێتەی قڕکردنی جەستەیی بووە، لە یەکەم هەنگاودا، لەناوبردنی زمانی کوردی بە ئامانج گرتووە و هێرشی دڕندانەی کردووەتە سەری. لەناوچوونی زمان بە واتای بنەبڕبوون و سڕینەوەی هەموو جوانی و رازاوەییە جیاوازییەکانی سروشتی و مرۆیی ناو فەرهەنگی کوردییە. زمان، داب‌ونەریت، ئایین، رێ‌ورەسم و ئەندێشەی نەتەوەی کوردە کە دەبێتە هۆی بەردەوامی و چالاک مانەوەی هەبوونی گەلەکەمان لە هەموو سەردەمێکدا. زمانی دایکی، ناسنامەی کۆمەڵگەی کوردە و کۆڵەکەی سەرەکی و گەورەترین پشتیوان لە تێکۆشان و خەبات دژی فاشێسم و داگیرکارییە.
بەردەوام دوژمن هەوڵدەدا بە نکۆڵی کردن و لەمپەرسازکردن لە هەمبەر زمانی کوردی، لە شکل‌گرتنی پێوەندی دروست و گەشەی بیر و ئەندیشە لەنێوان تاکەکانی کۆمەڵگەی کورد بەربەست سازکا و لە هەمبەر پێشکەوتن و سەرکەوتنی کۆمەڵگە ئاستەنگی دروست بکات. سیاسەتی قڕکردنی فەرهەنگی پێشگیری جیدی لە رەوتی شکڵ‌گرتنی “هزری پاک، وتاری پاک و کرداری پاک” لە کەسایەتی تاکی کورددا دەکات و بەستێنی کۆیلەتی و یەخسیری بۆ بەدی‌دەهێنێ. کۆیلەتی و ئەسیری کۆمەڵگەی کوردستان لە نکۆڵی و بەربەستی زمانی کوردییەوە دەست‌پێدەکا. بە ئاستەنگی سازکردن بۆ زمان کوردی، پێوەندی نەتەوەیی نێوان گەلەکەمان لێکدەپچڕێنن تا تێکۆشانی سیاسی بە ئامانجی ئازادی و سەربەستی بە ئەنجام نەگا. ئاستەنگ و لەمپەردانان لە پێش زمان بە واتای دابڕاندن لە رێشە و رەگەز، مێژوو، فەرهەنگ و ناسانامەی کوردییە.
سیاسەتی دڕندانەی تواندنەوە و پاکتاوکاری لە هەوڵی ئەوەدایە کە زمانی کوردی بکا بە زمانێکی نەزۆک، مردوو و لەناوچوو، بەو شێوەیە هەموو هەبوونی فەرهەنگی، سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و ئەخلاقی‌مان دەخاتە ژێر مەترسی و هەڕەشەوە. بە هۆی بەرخۆدان و مەڵ‌کەچ‌نەکردنی گەلی کوردەوە، ئەو سیاسەتە ئاوێتە لەگەڵ رێکاری شەڕئەنگێزانە و کوشتاری سامناک بەڕێوەدەچێ.
ئەمڕۆکە لە رەوتی تێکۆشانی بێ‌وچان و لەخۆبوردوانەی گەلەکەمان لە هەر چوار بەشی کوردستان کە لە ئاستێکی جیهانیدا بەڕێوەدەچێ، ئیتر مان و هەبوونی زمانی کوردی پەیوەستە بە هەبوون خاک و نیشتمانەوە. نەتەوەیەک کە پارێزگاری لە زمان و فەرهەنگی دایکی خۆی نەکا، لە کەرامەتی مرۆڤی بێ‌بەرییە. نەتەوەی کورد بە ئەنجامدانی تێکۆشانێکی بێ‌پسانەوە لە سەدەی رابردوودا، توانیوێتی شان‌وشکۆی خۆی راگرێ. دێرینە و مێژوویی‌بوونی زمانی کوردی کە رۆڵی دایکێتی بۆ هەموو شارستانییەت و فەرهەنگە مێژووییەکان گێڕاوە هاوشان و هاوتەمەنی ژیانی فەرهەنگی مرۆڤە و ئەمڕۆکەش کوردستان لانکە و مەکۆی تێکۆشانی ئازادیخوازانەیە و رۆڵی مێژوویی خۆی بۆ ئازادی گشتی گەلانی ستەم‌لێکراو دەگێڕێ.
لە ئێران سیاسەتی ژینۆسایدی فەرهەنگی بە شێوازێکی نەرم لە جۆری “سەربڕین بە لۆکە” بەڕێوەدەچێ. دیارە ئەوەی لە کوردستاندا رۆڵێ سەرەکی وەئەستۆیە، زەبروزەنگە و یەکەمین ئامانجی هێز و توندوتیژی لە ئێراندا پاکتاوکاری و تواندنەوەی شوناس و ناسنامەی کوردە. یاسای بنچینەیی وەک گەورەترین ئامێری سیاسی قڕکردن، وێرانگەرترین ئامێر لە دژی زمانی کوردییە و ئەگەر بەرخودان و تێکۆشانی لە هەمبەر نەکرێ دەبێتە هۆی لەناوچوونی کۆی هەبوونی فەرهەنگی گەلەکەمان. هێشتاش پەرگالی فاشێستی کۆماری ئیسلامی ئامادە نییە دان بە هەبوونی راستەقینەی کورددا بنێ و پێشی‌گرتن لە زمانی کوردی نیشانەی زەق و بەرچاوی رەوتی قڕکردنە. فاشیسمی دەوڵەت‌ـ نەتەوە لە ئێراندا میرات‌هەڵگری فاشیسمی جیهانی سەرمایەداریە و ئەرکی قڕکردنی بە نوێنەرایەتی لە هەژمۆنی جیهانی وەئەستۆگرتووە.
وەک کۆمیتەی “پەروەردە و زمان”ی ” کۆمەڵگای دیمۆکراتیک و ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان‌ـ کۆدار” وێڕای پیرۆزبایی رۆژی زمانی کوردی لە گەلەکەمان، لە هەموو خەڵکی ئازا و ئازادیخوازمان داوادەکەین کە وەک بەشێک لە تێکۆشانی بێ‌وچان و ماندوونەناسانە بۆ بونیادانانی نەتەوەی دیمۆکراتیک، هەر شوێن و ماڵێک بکەن بە فێرگەیەکی زمانی کوردی بۆ پاراستنی شوناس و کەرامەتی خۆیان. هەموو رۆشەنبیران، زمانناسان، چالاکانی فەرهەنگی، مامۆستایان، گەنجان، ژنان و گشتی رێکخراوە مەدەنییەکان بانگهێشت دەکەین کە بە یەکەوە چالاکانە بەشداری پارێزوانی لە زمانی کوردی ببن و بێ‌پسانەوە لە دژی فاشیسم و شۆونیسمی هەیی لە ئێراندا تێکۆشان بکەن. پەروەردە، فێربوون و پاراستنی زمانی کوردی ئەرکی هەر تاکێکی کۆمەڵگەی کوردییە و لە ئەگەری پەرەدان بە تێکۆشانی ئازادیخوانە و دیمۆکراتیک وەک مافێکی سروشتی و جیهانی، ئازادی گەلەکەمان بە دڵنیایی وەدەست دەهێنرێ.
کۆمیتەی پەروەدە و زمانی کۆدار
١٥/٥/٢٠٢١
