ئێران؛ غروری نابەجێ، بێ باوەڕی یان قازانج و مافیاگەری شەخسی

19 حوزه‌یران, 2017

ئیدی هیچ کەس بەتایبەتی دەسەڵاتدارانی ئێران ناتوانن گوێی خۆیان لە تەپڵی شەڕی بەردەرگا کەڕ بکەن. پەلامارە تیرۆریستیەکەی تاران دەتوانرێ وەک هەڵدانی یەکەمین تۆپی شەڕ بۆ ساحەی ئێران، لەلایەن ناوەندەکانی ئۆرگانیزاسیۆن و ئاراستەکارانی داعش لێک بدرێتەوە. لەگەڵ ئەوەی گومانی زۆر لە بەشداربوون و ڕێکخستەکردنی ئەو پەلامارە لەسەر باڵ، یان چینێکی ناو دەوڵەتی ئێران هەیە، ئەمەش هەم بۆ بەهانەی سەرکوت کردنی نەیارانی ناوخۆیی و هەمیش بۆ نیشاندانی ئێران وەک قوربانیەکی تیرۆریزم کە لێرەدا دەستە، یان باڵی توندئاژۆخوازی بۆ درێژکردنەوەی تەمەنی سیاسی و دەسەڵاتی خۆیان بەکاری دەبەن، بەڵام ناتوانرێ چاو لە ترافیک و خوانی پڕ لە خەرج و باجی دەوڵەتە نەیارە هەرێمی و جیهانیەکانی ئێران بۆ پاشدا کشانی ئێران ببەسترێت.

 

بێگومان ئەو دۆخەی لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا هاتۆتە ئاراوە، ئەگەرچی لەماوەی ڕابردوودا چ بەڕێگەی خستە دەرەوەی شەڕ لە سنورەکانی ئێران و پرسی چارەسەری ئەتۆمی تا ڕادەیەک لەسودو قازانجی دەوڵەت و زیهنیەتی حاکمیەتی ڕەهای ئێراندا بووە، بەڵام لە ئێستا بەدواوە و لەگەڵ هەر جوڵەو هەنگاوێکی نوێی هاوپەیمانێتیەکانی دژی ئێران، لەناخەوە ڕەوایەتی و لەسەرکار مانەوەی بێ گرێ و گۆڵی دەسەڵاتی ئێران دەهەژێنیت. ڕژێمی ئێران بە پەلهاویشتنی بۆ وڵاتانی دەوروبەر بە ئامانجی ئەوەی ئاگری سوری شەڕ لەخۆی دوور خاتەوەو بەمەبەستی پتەو تر کردن و بەهێزتر نیشاندانی پێگەی دەوڵەت و کەسایەتیە توندڕەو و بەرژەوەند پارێزەکان، بەتایبەتی لەدوای هاتنە سەرکاری ڕۆحانی و بە گرتنە بەری ڕێبازی نەرم بوون لەئاست سیاسەتی دەرەکیدا تا ڕادەیەک توانی هێژموونی خۆی کە مەترسیەکی جدیە بۆسەر دەوڵەتانی عەرەبی و بلۆکی سونە لەناوچەکەدا، فراوانتر بکاتەوە. بەڵام لەهەمان کاتدا ئەم پەلهاویشتنە هۆکارێکی تری بنەڕەتی ئامادەکاریەکان بۆ لەقاڵب دان و خستنەوە دۆخی ڕاستەقینەی لەلایەن ئەمریکاو وڵاتانی ڕۆژئاوایی و هەرێمیەوە دژی ئێران دەبێت. واتا ئەو غرورە نابەجێیەی کە ئێران لەبەرامبەر گەلانی ئێران و هێزە سیاسیە دیموکراسیخوازەکان نیشان دەدات، دواجار بە گۆپاڵی خەڵک و دەستێوەردانی دەرەکی (کە خواستێکی نا دیموکراتیکە)، دەشکێت.

 

زیهنیەتی دەسەڵاتداری ئێران زۆر دڵخۆشە بەوەی کە "پارێزەرانی حەرەم" و "رزمندگان امام" دەتوانن بە وتەی فریودەرانەو دژە گەلی "آتش بە اختیار" ئێران لەهەر هەڕەشەو مەترسیەکی ناوخۆیی و دەرەکی بپارێزن. بەڵام هەر ئەم غرورە یان قازانجە مافیاگەریە وای کردووە کە ڕایەدارانی ئێران ئەوە لەبیر بکەن کە هیچ کات و لەدیرۆکیشدا دەوڵەت و حکومەتە فەرمانڕەواکانی ئێران نەبوونە بەشێک لە خەڵک و ئەمەش وایکردووە هەمیشە ئێران کراوە بێت بۆ دەستێوەردانی دەرەکی و تێکچوونی ناوخۆیی و دواجاریش سەرهەڵدان و شۆڕشی گەلان. گەلانی ئێران و بەتایبەتی گەلی کورد ناتوانن ئەو ڕاستیە لەبیر بکەن کە هەمیشەو بەردەوام گورزی حاکمیەت لەسەریان بووەو بەو هەڵاواردن و جیاکاریە بەرچاو و فراوانە لەهەموو بوارەکانی سیاسی، ئابوری، فەرهەنگی، ڕەگەزی و کۆمەڵایەتیەوە، بە باشی مەودای نێوان خۆیان و دەسەڵاتیان هەست پێکردووەو وەک دەزانرێت بەکاریگەرترین هێزیش بۆ ڕەواندنەوەی ئەو مەترسیانە لەسەر کۆمەڵگاو گۆڕانکاری دیموکراتیک، خودی کۆمەڵگایەکی ڕێکخستەبووە. هەر ئەمەش هۆکارێکە بۆ ئەوەی کە ڕژێمی ئێران بە توندی دەست بگرێت بە تێزی پارێزوانی ئاینی شیعەگەرایی و لەهەمانکات و لە ئێستادا ئاکتیڤ کردنی هێزە ئیدیۆلۆژیکیەکانی گرێدراو بە چینی بن ئاژۆخوازی دژە حکومەتی ڕیفۆرمیستی ڕۆحانی.

 

سیاسەتی ئێستای ئێران ئەو خۆراکە ماوە بەسەرچووە دەرخواری گەلانی ئێران دەدات کە هەر دەوڵەت و دەسەڵاتێکی دیکتاتۆر لە ڕۆژانی بەر لە مەرگیاندا لەلایەن واعیزەکانیانەوە وەک وەهم لەسەر سفرەکانیان هەڵیدەڕێژن و لەو نێوەندەشدا چینێکی باڵا دەست براوەو چینی هەژارو پڕ لە حەسرەت و داواکاری دەکرێنە قوربانی و سوتەمەنی شەڕە نوێنەرایەتیەکان و سودو غروری ساختەی نوێنەرایەتی ئیدیۆلۆژیکی دینی. لە ئێستادا دەسەڵاتداری ئێرانی لە ڕەوشێکی نالەباری سیاسی و کۆمەڵگا لە دۆخێکی خراپی ژیانیدا بەسەر دەبات. گوێ نەدان و بێ باوەڕی دەسەڵاتدارانی ئێران بە داخوازیە ڕەواکانی خەڵک و پڕۆژەی هێزە دیموکراسیخوازو ئازادیخوازەکان، ئێران پەلکێشی ڕەوشێکی قەرەبوو نەکراوە دەکات کە "بە تێڕوانین لە پێکهاتەی نەتەوەیی، ئاینی و کەلتوری"، وا دەکات سەیرکردنی دۆخی داهاتووی ئێران لە ژێر زەڕەبینی سوریاو عیراقەوە جێی بایەخ بێت. ئەگەر چی سەرەڕای بانگەوازی ئاشتیخوازانەی لایەنە چەپ و دیموکراتیکەکان (کۆدار-پژاک)، ئێران هیچ وەڵامێکی ئەرێنی نەداوەتەوە، هاوکات هیچ هەنگاوێکیشی بە ئاراستەی باشتر کردنی ژیانی خەڵک و گەلانی ئێران هەڵنەهێناوە کە پێویستە ئەمە ببێتە خاڵی پێشەنگایەتی کەسایەتی، ڕێکخراو و پارتە سیایە ئازادیخوازەکان و یەکێتیەکی کۆمەڵایەتی پێکبێت و سنوری دەسەڵاتخوازی دەسەڵاتدارانی ئێران تەنگتر بکاتەوەو بەرەیەکی دیموکراتیک لەهەموو پێکهاتەکانی ئێران دروست ببێت کە هەڵگری پەیامی دابینکردنی ئاسایش و ئارامی و مافی ڕەوای گەلان و گۆڕینی سیستم و زیهنیەتی حکومڕانی ئێران بێت. بۆ ئەم مەبەستەش کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی ڕۆژەهەڵاتی کوردستان (کۆدار) خاوەن تێڕوانین و پلان نامەی فرە ڕەهەند و هەمە چەشنەی کۆمەڵایەتیە تا کۆمەڵگا لەو دۆخە پاسیڤەی کە بەسەریدا سەپێندراوە ببێتە هێزێکی گۆڕانخوازی ئاکتیڤ.

 

ئەگەری هەیە مەترسیەکانی فراوان خوازی ئێران و مانەوەی لەسەر درێژەدان بەو شێوازە دەوڵەتداریە بۆ گشتی ناوچەکەو لەنێوانیاندا هەرێمی باشوری کوردستانیش بگوازرێتەوە. بەو پێیەی بانگەشەکانی ئەنجامدانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی باشور مەترسی لەسەر یەکپارچەیی خاکی عیراق (کە ئێستا یەکێکە لە سەنگەرەکانی ئێران)، دروست دەکات و لەهەمان کاتدا بە لەبەرچاو گرتنی داگیرکاریەکانی دەوڵەتی تورک لە باشوردا، ئێرانیش هەنگاوی جدی ترو ڕەسمی تر بە مەبەستی پاراستنی بەرژەوەندیەکانی لە عیراق و باشوری کوردستان و پتەوتر کردنی سەنگەرەکانی، هەروەها بۆ ئەوەی زۆرتر ئەم هەنگاوە لە دژی ئەمریکاو یەکپارچەیی خاکی نیشتمانی عەرەبی وەک وەڵام و تەدبیرێک بۆ هەڕەشەکانی دەوڵەتانی عەرەبی بۆ سەر ئێران وەک کارتێکی فشار بەکار بێنێت و هەبوونی هێزەکانی لە عیراق و تەنانەت باشوری کوردستانیش زۆرتر بکات و هەنگاوی داگیرکاریەکانی دەست پێبکات. لەلایەکی تریشەوە ئەگەری ئەوە هەیە لە مامەڵەیەکی پشتی پەردەو باج دانێکی تر بە لایەن و دەوڵەتانی ئامادە بۆ دەستێوەردان، دەوڵەتی ئێران لەو سیاسەتەی ئێستای تا ڕادەیەک کۆتا بێت و تەنانەت ئەو هێزانەی ئێستاشی لە سوریاو عیراق بکشێنێتەوە بۆ ناو سنورەکانی خۆی و هەم لەلایەنی کۆمەڵایەتیەوە درێژە بەسەرکوتکاریەکانی بدات، هەمیش سنورەکانی توندتر بکاتەوە، بەڵام هیچ کام لەم دوو ئەگەرە ناتوانێ ئێران لەو قەیران و دۆخە هەنوکەییە ڕزگار بکات و هێزە سیاسیە دیموکراتخوازەکان و گەلانی ئێران والێ بکات کە لە داخوازی و هەوڵەکان بۆ بەدەستهێنانی ماف و ئازادی پاشگەز بکاتەوە. بۆیە لە ئێستادا ئێران دەیەوێ کە خێراتر کەشتی سوریا بگەیەنێتە لەنگەرگای ئارامی و بەتایبەت هەوڵەکانی ئێستای هێزەکانی ئەسەد بۆ بەشداری کردن لە پڕۆسەی ئازادکردنی ڕەقا، پلان و هاندانی کۆماری ئیسلامی ئێرانی لەپشتە، کە دەیهەوێ بەو جۆرە لەداهاتووی شەڕی دوای داعشدا ئیمتیازی زۆرتر بۆخۆی بەدەست بخات لە مامەڵە کردن لەگەڵ لایەنەکانی سوریاو هێزە هاوپەیمانەکانی جەنگی دژی تیرۆریزم و ئەمەش وەک سەرکەوتنێک بگرێتە دەست و زۆرتر هێزی ئەوە بگرێت کە مەترسیەکانی ناوخۆیی بە گوشار و سەرکوت لەناو بەرێت و هەروەک مژاری بەرجام و پرسی ئەتۆمی چاوی دەوڵەتانی دەرەوەی لەئاست کێشە ناوخۆییەکانی وەک نەبوونی ئازادی، مافی مرۆڤ، ئابوری و کۆمەڵایەتی بۆ ماوەیەکی تریش پێ ببەستێت.

 

له کۆتاییداو لەئەگەری دەستێوەردانی دەرەکی سەربازی لەلایەن ئەمریکاو هاوپەیمانەکانیەوە، ئێران چارەنوسێکی باشتر لە عیراق و سوریای نابێت، بۆیە پێویستە دەسەڵاتدارانی ئێران ژیرانە هەڵسوکەوت بکەن و بە جدی و کرداری بەدەم داواکاری گەلانی ئێرانەوە بچن و بەم شێوەیەش هەم خۆی و هەمیش کۆمەڵگای ئێران لە داگیرکاری و دەستێوەردانە بەرژەوەندخوازیەکانی سیستمی دژە بەهای کاپیتالیسم بپارێزێت. هاوکات پێویستە گەلان و هەموو پێکهاتەکانی ئێران، حیزبە سیاسیەکان و کەسایەتیە ئازادیخوازەکان هەوڵی جدی بدەن و وەڵام بە بانگەوازی کۆدار بۆ پێکهێنانی بەرەیەکی دیموکرات بدەنەوە کە ئەمە دەتوانێت هەنگاوێک بێت لە ڕاستای ڕزگار کردنی کۆمەڵگای ئێران و خزمەت بە پڕۆسەی دیموکراتیزاسیۆن لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا. لەلایەکی ترەوە ئەرکی کۆمەڵگای ئێرانە کە ڕێگا نەدەن دەسەڵاتدارانی ئێران چارەنوسیان بخەنە گرەوی شەڕێکی بێ کۆتاو نادیارو نوێنەرایەتی و مافیاگەری چینێکی سەردەست و شەڕخوازو لەم لایەنەوەو بە پشت بەستن بە هێزی خۆیان ببنە ئاڵتەرناتیڤی دەستێوەردان و حکومەتی ئێستای ئێران.