ئەندامێکی ئەنجومەنى بەڕێوەبەرى کۆدار ڕۆژى سێشەمە ڕێکەوتى ١٤/ ٦ / ٢٠١٧ لە بەرنامەی هێڵى سێهەم لە کەناڵى freedom تیڤى وەڵامى چەند پرسیارێکى سەبارەت بە کلتور و هونەر لە ڕۆژهەڵاتى کوردستان و ئێران دایەوە و تیشکی خستە سەر کۆمەڵێک خاڵی گرنگ.

ئارمانج ئارى ئەندامى دەستەى بەڕێوەبەرى کۆمەڵگاى دیموکراتیک و ئازادى ڕۆژهەڵاتى کوردستان، لە چوارچێوەی باسەکەدا دەستنیشانی کرد کە ئێران پانتاییەکى جوگرافیایى زۆر بەرینى هەیە و خاوەنى کلتور و زمان و ئایین و باوەڕى فرەڕەنگە کە چەندین نەتەوە لەخۆ دەگرێت و ئەمەشی بە جێگاى خۆشحاڵى و دڵخۆشی ناوکرد و وتی :" مرۆڤ کە ئەو ڕەنگاوڕەنگییە دەبینێت لەناو ژیانێکى سیحراوى کە لە ئێران هەیە، بە ئاراستەیەکی گەورەی فکری و دەوڵەمەندی هزرییەوە دەچێت."

ئەو ئەندامەی کۆدار وتیشی:" سیاسەتە کۆنەکانى دەوڵەتى ئێران بەردەوام لە ڕێگاى ئابورى خەڵکى هەڵخەڵەتاندووە، بەڵام ئەگەر لە ڕاستى بکۆڵینەوە گەلانى ئێران بەتایبەتى گەلى کورد کێشەى ئابورى نییە و تەنها کێشەى کلتورییە کە دەوڵەت لەو کەناڵەوە دزەى کردووە و دەیەوێت لە مێشکى کۆمەڵگا بدات."

ئارمانج ئارى لە بەردەوامى قسەکانى ئاماژە بەوە دەکات کە زۆرێک لە شتەکانى ئێمەى گەلى کورد وەکو موسیقى و هونەر دزراوە و داگیرکراوە و کۆمەڵێک کەسی کوردیش هەن کە خزمەت بەو داگیرکارییە دەکەن و دەڵێت:" هونەرمەندان دەبێت دڵخۆش بن بەوەی شتە ڕەسەنەکانمان ماون و نەیاران و داگیرکەران نەیانتوانیوە بیدزن. بۆ پاراستنى فەرهەنگ و چاندى کۆمەڵگا پێویستى بە جوڵانەوە و گۆڕانکارى هەیە کە دەبێت هونەرمەندان کارى بۆ بکەن و بەردەوام فەرهەنگ نوێ بکەنەوە." و ئەوەشی خستەروو کە بە هۆکاری داگیرکران و هەوڵی دزین و مۆنۆپۆڵکردنی کولتووری رەسەنی گەلانی هەرێمەکە، کلتووری کوردی و کلتووری رەسەنی تری گەلانی هەرێمەکە بەرەو نەمان دەبرێت و وتیشی :"نامانەوێ مردنى فەرهەنگەکان ببینین و پێویستە کاری زۆر جددی بۆ پاراستن و گێڕانەوەی کلتوور و هونەری دزراو و داگیرکراوی کورد و گەلانی هەرێمەکە بکرێت."

لە روونکردنەوەی بابەتێکی تری گرنگدا ناوبراو وەڵامی پرسیارێکی تەلەفەزیۆنەکەی دایەوە کە "بۆچى کۆمارى ئیسلامى ڕێگا نادات ژنان بەشدارى کارى هونەرى بکەن و هونەر بە دژایەتی کردنی ئیسلام و ئاسایشى نەتەوەیى بەناو دەکات؟" و وتی:" بێگومان کەس ناتوانێت هونەر لە سیاسەت جیابکاتەوە و پێوەندى هونەر و سیاسەت حاشا هەڵنەگرە، بەڵام ئەگەر هونەر وەکو ئەو پێناسەیەى کە دەوڵەت بۆى دەکات چاوى لێ بکرێت، مەترسیدارە و دەبێتە هۆى بەربەست و هونەر دەخنکێنێ. بۆیە پێویستە پێناسەى تایبەت بە خۆى بۆ بکرێت و لەچوارچێوەى هونەردا چاوى لێ بکرێت نەک بە شێوازى دەوڵەتی."

ئامانج ئاری لەبەردەوامی وەڵامەکەیدا وتیشی:"دەوڵەت بە ئامانجی پاراستنی دەسەڵاتە کۆنەپەرستییەکەی خۆی، کە مایەی مان و نەمانێتی، یاسا و بنەمای هەیە کۆمەڵگا ناچار دەکات بەو پێیە بجوڵێتەوە. ئێستا دەبێت لە خۆمان بپرسین کە بۆچى دەبێت دەوڵەت بۆ ئێمە ڕێگا دیارى بکات و لە دەرەوەى یاساکانى دەوڵەت ئێمە نەتوانین هیچ بڕیارێک لەسەر ژیانى خۆمان بدەین؟ دەوڵەتى کۆمارى ئیسلامى گرنگى فەرهەنگ باش دەزانێت بۆ ئەوە لە ڕۆژهەڵاتى کوردستان و ئێران بە دەیان ناوەند و ئەنستیتۆى تایبەت بە خۆی و بەکرێگیراوی دامەزراندووە کە ئەو کلتورە بنگەییە بدزن و بیکەن بە موڵکى خۆیان، ئەمەش پێویستی بە بەرەنگاری و بەرخۆدانییەکی گەورەی کۆمەڵگا هەیە، پێویستی بە شەڕێکی گەورەی کلتووری هەیە بۆ پاراستنی رەسەنایەتی کلتوور و هونەری گەلانی هەرێمەکە هەیە. هاوکات هەموو ئەمانە پێویستییان بە ئاستێکی باڵای هۆشیاری کۆمەڵایەتی و سیاسییانەی کۆمەڵگا هەیە."

سەبارەت بە باسى زمان کە لە هەندێک هەرێم رژێمی کۆماری ئیسلامی بەتایبەتی و سەرجەم دەوڵەتانی داگیرکەری کوردستان و ناوچەکە بەگشتی، زمانی ئاسمیلاسیۆن و تواندنەوە بە زمانی رەسەنی هونەر نیشان دەدەن، ئامانج ئاری دەڵێت:"باوەڕ ناکەم گەل خەمسارد بێ، زمان بۆ هەرکەسێک و هەر نەتەوەیەک خاوەن گرینگییەکى تایبەتە. کاتێک دەتوانیت باس لە شوناس بکەیت کە زمانەکەت پارێزراو بێت، وێژە، متۆلۆژى و ئەفسانەکانى ژیانت بپارێزیت، بەداخەوە ئەو ڕەوتەى کە لە باکورى کوردستان پێشتر بینرا کە قسەکردن بە زمانى دایکى وەک عەیب و عار چاوى لێ دەکرا، ئێستاش لە هەندێک شوێن لە ڕۆژهەڵاتى کوردستان و ناوچەکانی تری هەرێمەکە دەبینرێت، بەڵام ئەوە بەو واتایە نییە کە خەڵک گرنگى بە زمان نادات بەڵکو بەهۆى هێرش و ئاسمیلاسیۆنى دەسەڵاتە لە دژى فەرهەنگ و کلتورى کوردی و گەلانی ناوچەکە. ئەمەش خۆی تاکە ئامانجێکی هەیە کە یەک نەتەوە و یەک زمان و یەک کلتوور دروست دەکات و خودی ئەمەش فاشیزمی ئاشکرایە."

ئارمانج ئارى پێى وایە لەو کاتەوە فەرهەنگى کوردى و موسیقیەکەمان چۆتە ناو دەربارى شاهان و حەرەمسەراکانەوە زمانی کوردی  بووە بە زمانى دەربارى و لەخۆى دوور کەوتەوە و حاشاى لە خۆى کردووە و دەستنیشانی دەکات:" لە فەلسەفەى دەوڵەتیدا تەک بوون هەیە بەڵام لە فەلسەفەى بزوتنەوەى ئێمەدا تەک بوون نییە. هونەرى کوردى نابێت دەربارى و دەوڵەتى و تایبەت بە چینێک لە کۆمەڵگا بێت. چونکە ئەمە لەگەڵ ڕۆحى فەرهەنگى کوردى یەک ناگرێتەوە."

سەبارەت بە کۆچى هونەرمەندانى ڕۆژهەڵات و ئێران بۆ دەرەوەى وڵات ئەم ئەندامەى کۆدار تیشکی دەخاتە سەر کە ژیانى ئەوروپا لەگەڵ مرۆڤى ڕۆژهەڵاتى ناوین ناگونجێ و هونەرمەندان یان دەبێت خۆیان بکەن بە کەسێکى ڕۆژئاوایى و بەشدارى مۆدێڕنیزمى ئەوروپایى ببن، پشت لە کلتوور و کەلەپور و هونەری رەسەنی خۆیان بکەن و تەسلیمی دوژمنانی ژیانی رەسەنی کۆمەڵگاکانی بکەن، یان ئەوەتا پێویستە لە ناو ئێران شەڕ بۆ بەدەست هێنانى ئازادى بکەن و وتیشی:" ئێمە لە چوارچێوەیەدا خەبات و تێکۆشان دەکەین، شەڕى بۆ دەکەین، ئێمە وەکو گەلى کورد ناچارین لەو پێناوەدا بجەنگین. چونکە هێرشێکی زۆر قورس و سەختی قڕکردنی کلتووریمان لەسەرە."

لەکۆتایی نرخاندنەکانیدا ئامانج ئاری، ئەندامی رێوەبەری کۆدار سەبارەت بە چارەسەری ئەم قڕکردنە کلتوورییەی لە دژی هونەر، کولتوور و کەلەپور و تەنانەت مێژووی گەلی کورد و گەلانی ناوچەکە دەکرێت، سیستەمی کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتی دەستنیشان دەکات و ئاماژەش بە زۆری و زەحمەتییەکانی تێکۆشان لەپێناو بەدیهاتنی ئەو سیستەمەدا دەکات و دەڵێت:" مۆدێلى کۆنفدرالیزم پرۆسەیەکە و بە یەکجارى پێک نایەت و شەڕى پێویستە، کە ئەوەش بەشى سەرەکى لە لایەن خەڵکەوە پێویستە بکرێت و ئێمە وەک ئەندامانى بزوتنەوەى ئاپۆیى بەشێک لەو کارە دەکەین، بەڵام پێویستە داخوازى خودى خەڵک ببێتە بەشێک لە شەڕ بۆ ئازادی."