ڕۆژئاواو فیدراسیۆنی دیموکراتیکی باکوری سوریا بەشی -٢-
2 كانونی دووه‌م, 2017پرسیارێکی تر کە دێتە بیری مرۆڤ ئەوەیە کە لەگەڵ هەبوونی فیدراسیۆنی دیموکراتیکی باکوری سوریا، ڕۆڵی ڕۆژئاوا لەم فیدراسیۆنەدا چۆن دەبێت؟ ئایا ئەم فیدراسیۆنە وەک ئامرازێک بۆ ئاسیمیلە کردنی گەلی کورد لە باکوری سوریاو لێک دابڕانی ئەم بەشە لە بەشەکانی تری کوردستان دەبێت؟ وە یا بە گوتەی نەتەوەپەرستانی کورد، ئەمە دێتە واتای "دەست هەڵگرتن لە ئامانجی کوردستانی گەورە"؟
بۆ وەڵامی ئەو پرسە دەتوانرێت ئاماژە بە وتەکانی هەدیە یوسف هاوسەرۆکی ئەنجومەنی دامەزرێنەرانی فیدراسیۆن بکەین کە وتی "ڕۆژئاوا وەک پێکهاتەیەک لەناو ئەو فیدراسیۆنەدا دەمێنێتەوە". ئەمە واتای ئەوەیە کە ڕۆژئاوا بەوشێوەیە وەک ستاتۆیەکی کوردی لە سیاسەتی واقعی هەر چوار بەشی کوردستاندا خاوەن گرنگیەکی ستراتیژیکە. ڕاستیەکە ئەوەیە کە ڕۆژئاوا گرنگیەکی ستراتیژیکی بۆ هەموو تەڤگەری ئاپۆیی هەیە. لەڕاستیدا ڕۆژئاوا ئەو مۆدێلەیە کە تەڤگەر تێدەکۆشێت لەژێر ناوی "فیدراسیۆنی دیموکراتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوین" بەئەنجامی بگەیەنێت. لەو مۆدێلە دیموکراتیکەی کە بزوتنەوەی ئاپۆیی باسی لێوە دەکات، هەرپێکهاتەیەکی مەزهەبی و نەتەوەیی لەکاتێکدا کە مافە دیموکراتیکەکانی خۆی مسۆگەر دەکات، لەهەمانکاتدا دەتوانێ خاوەن ژیانێکی ئاشتیانەش لەگەڵ گەلانی تری ناوچەکەدا بێت. لەڕاستیدا تەڤگەری ئاپۆیی فرەیی پێکهاتە مەزهەبی و نەتەوەییەکان وەک هۆکاری دەوڵەمەند کردن و بەهێزکردنی پایەکانی فیدراسیۆنێکی دیموکراتیک دەبینێت.
ئەوەی کە حکومەتە داپڵۆسێنەرەکانی ناوچەکە والێدەکات کە وێڕای تێکۆشانی دیموکراتک و سەرکەوتووی کوردان بەرامبەر هێزە توندڕەوەکان، کوردان لە دەرەوەی گفتوگۆی چارەسەری قەیرانی سوریا (ژنێڤ) بهێڵنەوە بە دیاری کراوی هەر ئەم خاڵەیە. ئەو مۆدێلەی کە ڕۆژئاوا بونیادی دەنێت، لەڕاستیدا تێپەڕ بوون لەو سنورانەیە کە پرنسیپەکانی نەتەوەپەرستی کێشاویانە. دەتوانرێت بوترێت کە دەرباز کردن و پێشکەوتنی کوردان لە ستاتۆی ڕۆژئاوا بۆ ستاتۆی فیدراسیۆنی دیموکراتیکی باکوری سوریا، لەڕاستیدا "فراوان کردنی بێ سنوری''-یە. سنورە سیاسیەکانی ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوین، هەمووی ئەنجامی پەیمانی سایکس پیکۆ، جەنگی یەکەمی جیهانی و لەبەرچاوگرتنی بەرنامە ئابوریە گەورەکان و ژیۆستراتیژیک لە سەردەمی ئێستادایە. بۆیە ستاتۆیەک بەناوی فیدراسیۆنی دیموکراتیکی باکوری سوریا و جێ گرتنی ڕۆژئاوا لە هەناویدا، هەموو ئەو سنورانە هەڵدەوەشێنێتەوە کە هێزە جیهانیەکان کێشاویانەو سەرکوتکارە هەرێمیەکانیان لە چوارچێوەیدا دامەزراندووە. دەتوانرێت ئەوە بوترێت کە ڕۆژئاواو فیدراسیۆنی باکوری سوریا هەمان ئەو چەکەیە کە تەڤگەری ئاپۆیی بۆ تێکۆشان بەرامبەر مۆدێرنێتەی کاپیتالیستی و شوێنکەوتووەکانی (حکومەتە داپلۆسێنەرەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوین)، پێویستی پێیەتی.
لەڕاستیدا ئەم مۆدێلە دەتوانی لەبەشەکانی تری کوردستانیشدا پراکتیزەو بەشی زۆری ئەو کێشە بنەڕەتیانەی کە ئێستا لە سنورەکانی کوردستاندا هەیە نەهێڵێت. ئاشکرایە کە تێکەڵبوونی مەزهەبی و نەتەوەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا، تاقانە نمونە لە جیهاندایە، بەجۆرێک کە ناتوانرێ ئەم دەوڵەمەندیە کەلتوریە لە هیچ شوێنێکی تری جیهان ببینرێت. لەلایەکی ترەوە خەباتی کوردان لەهەرسێ بەشەکەی تری کوردستان، دادەکشێتە ناو تێکۆشان و چالاکی نەتەوەو پێکهاتەکانی تریش. بەم هۆیەوە بە ڕاشکاوی دەتوانرێ بوترێت ئەگەر ڕێکارەکانی هێڵی سێهەمی ڕۆژئاواو فیدراسیۆنی دیموکراتیکی باکوری سوریا لەبەشەکانی تر بەبنەما نەگیرێت، تەنانەت لە ئەگەری تێکچوونی حکومەتە ناوەندیەکانی وڵاتانی ئێران، تورکیا و عیراق، دیسان کوردان ناچار دەبن تا لەگەڵ دراوسێکانیاندا شەڕێکی بێ ئەنجام و بێ کۆتا دەست پێ بکەن. بۆ نمونە کوردانی ڕۆژهەڵات ناچار دەبن بۆ دیاری کردنی سنورەکانیان، شەڕێکی خوێناوی لەگەڵ ئازەری، فارس و عەرەبەکان دەست پێبکەن. ئەمە بۆ باشورو باکوریش ڕاستە. یانی کوردانی باشور لەئەگەری گرتنە بەری هەڵوێستی نەتەوەپەرستانە ناچاری ئەوە دەبن کە دەست بە شەڕێکی بێ کۆتایی لەگەڵ عەرەبەکان لەناوچەکانی ماددەی ١٤٠، موسڵ و تەنانەت لە چەند شوێنیکی باشوری عیراقیشدا بکەن. کوردانی باکوریش بەهەمان شێوە.
بەڵام بە گرتنە بەری "هێڵی سێهەم" و بە بنەما گرتنی پارادایمی تەڤگەری ئاپۆیی، دامەزراندنی فیدراسیۆنی دیموکراتیکی گەلانی هاوسنوری کوردستان، هەم دەتوانرێ دیموکراسی لە کوردستاندا بەهێز بکرێت و هەم پێش بە شەڕێکی بێ ئەنجام و ئەبەدی بگیردرێت. هەر لەبەر ئەمەیە کە دەتوانرێت بوترێت نەخشەڕێی هێڵی سێهەم و فیدراسیۆنی دیموکراتیکی گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوین، تەنها ڕێبازی کۆتایی هێنان بە شەڕو سەرکوتکاریە لە ڕۆژهەڵاتی ناوین.
وە خاڵێک کە لەوانەیە زۆرتر لەهەر بابەتێک گرنگی تایبەتی هەبێت ئەمەیە کە مۆدێلی کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیکی کۆمەڵگای کوردستان (ک.ج.ک) دەتوانێ هاوکات لەگەڵ کۆنفیدراڵ بوونی هەرێمەکە شێویەکی واقعی بگرێت. یانی فراوان بوونی کۆنفیدرالیزم بۆ وڵاتانی ناوچەکە، نەک تەنها نابێتە ڕێگر لەبەردەم کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیکی کۆمەڵگای کوردستان، بەڵکو تەواو دەبێتە هۆی بەدیهاتنی. نابێ لەبیر بکرێت کە مۆدێلی ک.ج.ک دەتوانێ بەشێوەی هاوکاری ئاشتیانە لەگەڵ دەوڵەتەکانی ناوچەکە (پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی دەوڵەت + دیموکراسی) پێک بێت و یان لەئەگەری پێداگری دەوڵەتانی ناوچەکە لە چارەسەر نەکردنی کێشەی کورد، هاوکات دەتوانرێ بەشێوەی یەک لایەنە پێک بهێنرێت. بەو واتایەی کە پێکهاتەی ستاتۆ لە ناو کۆنفیدرالدایە بەڵام لەچوارچێوەی سنورەکانی یەک دەوڵەتی ناوەندیدا نیە. ڕێبەری گەلی کورد بەڕاشکاوی ئەم هۆشیاریەی داوە. وا دێتە بەرچاو ئەوەی کە ئێستا لە باکوری کوردستان ڕوو دەدات، ڕێڕەوی کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیک بە ئاراستەی دامەزراندنی یەک لایەنە ببات.
……………………….
روژاوا و فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه
بخش 2: موقعیت روژاوا در این فدراسیون چگونه خواهد بود؟
سوال دیگری که به‌ذهن متبادر می‌شود این‌ست که با وجود فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه، نقش روژاوا در آن فدراسیون چگونه خواهد بود؟ آیا این فدراسیون به ابزاری برای آسیمیله نمودن خلق کرد در شمال سوریه و جدا شدن این بخش از دیگر بخش‌های کردستان خواهد بود؟ و یا به قول ملی‌گراهای کرد، این عمل به‌معنای "دست کشیدن از آرمان کردستان بزرگ" خواهد بود؟
برای یافتن این سوال می‌توان به اظهارات هدیه یوسف از اعضای مجلس مؤسسان این فدراسیون اشاره کرد که گفت "روژاوا به‌عنوان ساختاری در درون این فدراسیون خواهد ماند". این امر بدین معناست که روژاوا هم‌چنان به‌عنوان ستاتویی کردی در سیاست رئال هر چهار بخش کردستان دارای اهمیت استراتژیک خواهد بود. واقعیت این‌ست که روژاوا هم‌اکنون اهمیتی استراتژیک برای تمامی جنبش آپویی دارد. درواقع روژاوا پیش‌مدل آن‌چیزی‌ست که جنبش سعی دارد آن‌را تحت عنوان "فدراسیون دمکراتیک خاورمیانه" به‌انجام برساند. در مدل دمکراتیکی که جنبش آپویی از آن بحث می‌کند، هر عضو ساختار مذهبی و نژادی در عین‌حالی که به حقوق دمکراتیک خود دست می‌یابد، در همان حال نیز می‌تواند زندگی مسالمت‌آمیزی را با سایر خلق‌های موجود در منطقه داشته باشد. جنبش آپویی درواقع تکثر ساختارهای مذهبی و نژادی را دلیلی بر غنا و تحکم پایه‌های یک فدراسیون دمکراتیک می‌بیند.
آنچه که حکومت‌های استبدادی منطقه و جهانی را بر آن می‌دارد تا علی‌رغم مبارزات دمکراتیک و موفق کردها با نیروهای بنیادگرا، آن‌ها را در خارج از مذاکرات چاره‌یابی بحران سوریه (ژنو) قرار دهند نیز دقیقاً همین نکته است. مدلی که روژاوا به‌دنبال آن‌ست، در واقع گذار از مرزهایی‌ست که پرنسیب‌های ملی‌گرایانه آن را ترسیم کرده‌اند. می‌توان گفت که گذار و پیشرفت کردها از ستاتوی روژاوا به ستاتوی فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه، در حقیقت "گسترس بی‌مرزی"هاست. مرزهای سیاسی کنونی خاورمیانه، همگی نتیجه پیمان سایکس‌پیکو جنگ‌جهانی اول و ملاحضات کلان اقتصادی و ژئواستراتژیک در قرن حاضر است. پس ستاتویی به‌نام فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه و قرار گرفتن روژاوا در درون آن، خط بطلانی‌ست بر تمامی مرزهایی که قدرت‌های جهانی ترسیم کرده و مستبدهای منطقه‌ای را در درون آن‌ها مستقر ساخته‌اند. می‌توان گفت روژاوا و فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه دقیقاً همان سلاحی‌ست که جنبش آپویی برای مبارزه با مدرنیته کاپیتالیستی و دنباله‌های آن (حکومت‌های استبدادی خاورمیانه‌ای) نیاز دارد.
این مدل در حقیقت می‌تواند در دیگر بخش‌های کردستان نیز اِعمال و بسیاری از مشکلات اساسی‌ای که هم‌اکنون در مرزهای کردستان وجود دارد را از بین ببرد. واضح است که در هم تنیدگی قومیت و نژادی در درون خاورمیانه، یک نمونه منحصر به‌فرد در تمام جهان می‌باشد، به‌طوریکه تقریباً نمی‌توان چنین غنای فرهنگی‌ای را در هیچ‌کجای دنیا مشاهده نمود. از طرف دیگر مبارزات کردها در هر سه بخش دیگر کردستان نیز، به مبارزات و دامنه فعالیت‌های قومیت‌های دیگر نیز کشیده می‌شود. به‌همین دلیل به‌صراحت می‌توان گفت اگر راهکار خط سومی روژاوا و فدراسیون دمکراتیک شمال سوریه در بخش‌های دیگر اساس قرار گرفته نشود، حتی درصورت فروپاشی حکومت‌های مرکزی کشورهای ایران، ترکیه و عراق، بازهم کردها مجبور خواهند شد تا با همسایگان خود نبردی فرسایشی را آغاز نمایند. مثلاً کردها در روژهلات مجبور خواهند شد برای تعیین مرزهای خود، نبردی خونین را با آذری‌ها، فارس‌ها و اعراب آغاز کنند. همین امر برای باشور و باکور نیز مصداق دارد. بدین معنی که کردهای باشور درصورت پیروی از رویکردهای ملی‌گرایانه مجبورند جنگی تمام نشدنی را با اعراب در مناطق ماده 140، موصل و حتی قسمت‌های جنوبی عراق آغاز کنند. کردها در باکور نیز به‌همین منوال.
اما درصورت پیروی از "خط سوم" و مبنا قرار دادن الگوهای جنبش آپویی، تشکیل فدراسیون‌های دمکراتیک سایر خلق‌ها در مجاورت مرزهای کردستان، هم می‌تواند دمکراسی در کردستان را تقویت نماید و هم از جنگی فرسایشی و ابدی جلوگیری به‌عمل خواهد آورد. به‌همین دلیل است که می‌توان گفت راهکار خط سوم و فدراسیون دمکراتیک خلق‌های خاورمیانه، تنها راه برای پایان دادن به جنگ و استبداد در خاورمیانه است.
و نکته‌ای شاید بیش از هر موضوعی اهمیت داشته باشد این‌ست که مدل کنفدرالیسم دمکراتیک کردستان (ک.ج.ک) می‌تواند همگام با کنفدرال شدن منطقه صورتی واقعی به‌خود گیرد. یعنی گسترش دامنه کنفدرالیسم به کشورهای منطقه، نه تنها مانعی در برابر کنفدرالیسم دمکراتیک جوامع کردستان نخواهد بود بلکه دقیقاً صورت پذیرفتن آن را محقق می‌سازد. نباید از یاد برد که مدل ک.ج.ک می‌تواند به‌صورت همکاری مسالمت آمیز با دولت‌های منطقه (همزیستی مسالمت‌امیز دولت + دمکراسی) تحقق یابد و یا درصورت اصرار کشورهای منطقه بر عدم چاره‌یابی مسئله کرد، همزمان می‌تواند به‌صورت یکجانبه نیز صورت گیرد. بدین معنی که ساختار ستاتو از درون کنفدرال است ولی وابسته و در چارچوب مرزهای یک دولت مرکزی نیست. رهبر خلق کرد نیز صراحتاً این امر را گوشزد نموده است. به‌نظر می‌رسد آنچه مروز در باکور کردستان روی می‌دهد، مسیر کنفدرالیسم دمکراتیک را به‌سمت تشکیل شدن یکجانبه سوق دهد.
